Kopernik w Starogardzie? Co mógł tu robić wielki astronom?

Dobrze zachowane drewniane rury, które znajdowały się w okolicach starogardzkiego rynku. Odkryto podczas robót ziemnych, które prowadzono w Starogardzie w latach 70. ubiegłego wieku. Wówczas odkopano fragment nieźle zachowanej kanalizacji. Rury wykonane były z drewna i przeleżały w ziemi kilkaset lat. Jedyna informacja dotycząca najstarszego wodociągu w mieście pochodzi z roku 1514. Wtedy to kowal Jan Foyth otrzymał zlecenie na wykonanie  miedzianych rur wodnych, które ułożono pod rynkiem. W związku z tym pojawiły się spekulacje, że projektantem wodociągu mógł być Kopernik. Ale skąd Kopernik miałby się wziąć w Starogardzie?

Siostra Mikołaja Kopernika Katarzyna urodziła się ok. 1472 roku w Toruniu, w późniejszym czasie wyszła za mąż za kupca krakowskiego Bartłomieja Gertnera. Na świat przyszły ich córki: Katarzyna, Krystyna i Regina. I to właśnie Regina poślubiła Klemensa Möllera – bogatego kupca starogardzkiego, właściciela kamienicy Rynek 38, który w podwórzu prowadził karczmę. Wuj Mikołaj miał ją odwiedzać w Starogardzie.

Pobytów Kopernika w Starogardzie miało być kilka, jednak nie zachowały się żadne materiały archiwalne, które by to potwierdzały. Pozostały jednak materialne artefakty.

- W baszcie narożnej Muzeum Ziemi Kociewskiej mamy fragmenty wodociągu miejskiego z XV wieku, który zaprojektował Mikołaj Kopernik podczas jednej z wizyt w Starogardzie Gdańskim - mówi Zbigniew Potocki, kustosz w  Muzeum Ziemi Kociewskiej. - Kopernik miał zaprojektować także rynsztok, czyli formę nadziemnej, odkrytej kanalizacji ściekowej.

Kopernik nie miał własnych potomków swój majątek pozostawił krewnym. Sprawy spadkowe prowadzone były za pośrednictwem władz Gdańska. Właśnie dzięki zachowanej korespondencji między Starogardem a oddalonym o kilkadziesiąt kilometrów grodem nad Motławą mamy dosyć szczegółowy wgląd w pośmiertne związki doctorusa Copernicusa ze stolicą Kociewia.

Rodzina Klemensa Mollera musiała podtrzymywać żywe związki z Kopernikiem jeżeli ten uczynił ich swoimi spadkobiercami. Jest więc wielce prawdopodobne, że astronom stąpał po starogardzkich ulicach. Potwierdzać to może jeszcze inna legenda, która mówi o Koperniku badającym niebo z wieży kościoła pw. św. Katarzyny. Nie chodzi tu jednak o kościół stojący obecnie przy Rynku, a pochodzący z przełomu XVIII i XIX wieku. Tamten został zniszczony znacznie wcześniej. Siłą rzeczy musimy w tym względzie spekulować, bowiem żadne źródła nie potwierdzają tych rewelacji, a większość starogardzkich archiwaliów uległo zniszczeniu podczas licznych pożarów i wojen. Istnieje jednak legenda, tak jak istnieją w stolicy Kociewia ulica i osiedle nazwane imieniem astronoma.

Mikołaj Kopernik urodził się w Toruniu 19 lutego 1473 roku o godzinie 16.48 (wiemy to dokładnie dzięki sporządzeniu mu później horoskopu astrologicznego). Żył na przełomie dwóch epok - średniowiecza i renesansu. Zmarł 24 maja 1543 roku tuż po opublikowaniu swojego epokowego dzieła "O obrotach ciał niebieskich".