Ważnym elementem każdego regionu jest jego rodzima mowa. Kociewie również może pochwalić się gwarą, choć częściej słyszaną na wsi niż w mieście. Wiedzę na temat kociewskiej gwary uporządkował Kazimierz Nitsch, polski językoznawca. Wyróżnił trzy gwary: południową (okolice powiatu świeckiego), środkową (okolice Wierzycy i Starogardu Gdańskiego) i północną (między Tczewem a Skarszewami).
- Edukacja regionalna powinna stać się faktycznym narzędziem służącym podstawie programowej, której dziś zapisy pozostają zazwyczaj martwą literą - mówił dr Michał Kargul, wiceprezes Zrzeszenia Kaszubsko - Pomorskiego ds. kociewskich już przed laty.
Dialekt kociewski w trzech swych odmianach, nie występuje obecnie w dawnej postaci. Jednak wiele określeń zachowało się w codziennej mowie Kociewiaków. Często nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, że posługujemy się gwarą. Bogactwo języka przodków utrwalone zostało w literaturze, np. "Sadze kociewskiej" Bolesława Ekerta, czy "Bajkach kociewskich" Bernarda Janowicza.
W rodzinnych domach rozmowy gwarą należą już do bardzo rzadkich. Te, które przetrwały związane są wiejskimi ośrodkami, określanymi kolebka kociewskości. Współczesną formą ożywienia są liczne gadki po kociewsku (między innymi Antoniego Górskiego) oraz inne teksty w prasie lokalnej.
Wzbogacenie literatury pisanej gwarą zawdzięczamy również osobom, które chociaż nie są rodowitymi Kociewiakami, to pokochali tę ziemię, jej język, tradycje, kuchnię. Należy do nich, m.in. Emilia Rulińska, regionalistka z Gniewa, pisząca teksty gwarą, która jak mówi pokochała Kociewie dzięki swojej teściowej. Miłość do tej ziemi przekazała swoim bliskim, którzy, jak ona krzewią to co kociewskie.
Znajomość dialektu jest ważnym elementem edukacji regionalnej coraz bardziej obecnej w szkołach. W naszym regionie jest to szczególnie, gdyż właśnie gwara kociewska jest podstawą tożsamości regionalnej. Kiedyś zasięg jego występowania wyznaczały granice, dziś wzmacnia poczucie wspólnoty.
A znacie te powiedzenia?
Szalamóńcisz jak szara ganś - przeszkadzasz
Pobrawandzim ździebióchno - porozmawiajmy
Łóńskygo roku - w ubiegłym roku
Halać bulwy - przynieść ziemniaki
Wy mata guz na bani - jesteście niemądrzy
Zapraszamy do wspólnej zabawy. Quizz: Czy znasz gwarę kociewską? - zaprasza:TUTAJ
echodnia Drugi dzień na planie Ojca Mateusza
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
