Starogardzkie pomniki od czasów rozbiorowych do obecnie istniejących [ZDJĘCIA]

Na ziemiach polskich nie było tradycji stawiania takich budowli, natomiast dla pamięci potomnych wykonywano tablice nagrobne, popiersia, czy sarkofagi nagrobne znanych i zasłużonych postaci umieszczane w niszach kościelnych, czy bezpośrednio na cmentarzach. W naszym mieście świetnie zachował się sarkofag starosty Jerzego Niemojewskiego, który znajduje się po prawej stronie prezbiterium kościoła farnego św. Mateusza. Można przyjąć, że jest jednym z nielicznych i najstarszych, aczkolwiek dobrze zachowanych zabytków materialnych sprzed kilku stuleci.

W warunkach zaboru pruskiego były to pomniki cesarza Prus Fryderyka Wilhelma, które podkreślały podległość ziem oraz jej mieszkańców pruskiemu panowaniu. Były one zauważalnym symbolem obcego panowania na ziemiach polskich.

W Starogardzie, zwanym wówczas Preussisch Stargard w 1853 roku został wzniesiony pomnik cesarza Wilhelma, który zachował się do połowy 1919 r., kiedy po I wojnie światowej toczyły się rozmowy, co do dalszej przynależności terytorialnej Pomorza. Zapadły wówczas decyzje, że z części Pomorza zostanie wyodrębniony tzw. "Korytarz Pomorski", który zapewniał Polsce dostęp do morza. Po włączeniu tego terytorium do odradzającego się państwa polskiego, pomnik został zdemontowany.

W rzeczywistości polskiej, pomniki będące znakiem pruskiego zniewolenia narodowego zostały zdemontowane. Latem 1919 r. ze starogardzkiego Rynku zniknął pomnik cesarza Fryderyka Wilhelma. Również na cmentarzu wojskowym usunięto symbolikę niemiecką.

- Niewątpliwie, pomnik ten nie jest on znany szerszym kręgom spośród nas, współcześnie żyjących - mówi Zbigniew Potocki, kustosz Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim. - Na tym cmentarzu dokonywano pochówków żołnierzy różnych narodowości, także Kociewiaków służących w armii niemieckiej, poległych w latach I wojny światowej (1914 - 1918) - dodaje.

Czasy zaboru pruskiego charakteryzowały się wieloma pomnikami, czy kolumnami, na których znajdowały się zarówno postacie świętych, jak również sylwetki żołnierzy. Na jednej z takich kolumn, tuż przy moście prowadzącym do Rynku znajdował się niewysoki pomnik żołnierza pruskiego.

- Przy dawnej Wilhelmstrasse a obecnie ul. Chojnickiej znajdowała się Mariensäule - figura Matki Bożej na wysokiej kolumnie. Niestety, po wybuchu wojny, Niemcy zniszczyli prawie wszystkie kapliczki i Boże Męki na okupowanych terenach - mówi Zbigniew Potocki.

Okres XX - Lecia międzywojennego był czasem, kiedy w mieście zostało odsłoniętych kilka figur i pomników, z których do tej pory zachowała się figura św. Andrzeja Boboli, jednego z głównych Patronów Polski. Budowę zainicjował ksiądz prałat Henryk Szuman. Poświęcenie figury miało miejsce w 1939 roku, jeszcze przed wybuchem II wojny światowej.

Także na terenie koszar 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich został odsłonięty pomnik poświęcony szwoleżerom poległym na frontach I wojny światowej. Przy tym pomniku były celebrowane msze święte za zaginionych i zmarłych żołnierzy. Po wybuchu II wojny światowej, Niemcy zniszczyli pomnik, który nigdy nie został odbudowany.

Po II wojnie światowej miastu przybyły liczne pomniki i tablice pamiątkowe. Kilka z nich przedstawiają poniższe fotografie.

W samym sercu miasta, na ówczesnym Placu 1 Maja został zbudowany Pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej, który przetrwał od 1945 do 1990 roku, kiedy to na bazie ogólnopolskich przemian społecznych został zburzony. Był uważany za symbol zniewolenia Polski przez ZSRR.

Jednym z powojennych pomników naszego miasta jest Pomnik Pamięci Poległych Żołnierzy. Jest on usytuowany na placu znajdującym się w rozwidleniu ulicy Chojnickiej i 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich. Jest on poświęcony pamięci poległych żołnierzy, którzy wyzwalali ziemię pomorską w końcowym okresie II wojny światowej.

W dniu 23 września 1956 r. przy wylocie Alei Wojska Polskiego został odsłonięty pomnik wieszcza narodowego Adama Mickiewicza. Jest dobrze zachowany i stoi na swoim miejscu od 64 lat.

Kolejnym pomnikiem okresu powojennego jest pomnik pomordowanych harcerzy. Jest on usytuowany przy ul. A. Mickiewicza na wysoko położonym terenie nad Wierzycą. Upamiętnia on starogardzkich harcerzy zamordowanych przez Niemców, krótko po wybuchu II wojny światowej, których sztandarową postacią jest zaledwie 19 letni druh Józef Grzybek.

Pomnik został odsłonięty w 1967 r. Na jego bryle widnieją imiona zamordowanych harcerzy starogardzkich. Jest on miejscem uroczystości patriotycznych w kolejne rocznice wybuchu II wojny światowej.

Wyjątkowym pomnikiem była postać Wierzyczanki, która z wysokości cokołu towarzyszyła mieszkańcom miasta odpoczywającym w Parku Miejskim. Dla wielu Kociewiaków i osób zamiejscowych to miejsce parkowe było ulubionym miejscem plenerowym do robienia pamiątkowych fotografii.

Po remoncie obiektu pomnik został przeniesiony. Wierzyczanka stanęła na placyku widokowym w centrum Parku.

- W ostatnich 20 latach zostały odsłonięte w naszym mieście dwa pomniki wybitnych osobistości kościoła katolickiego. Jednym z nich jest figura Św. Jana Pawła II, najwybitniejszego z rodu Polaków. Ma ona swoje miejsce przy najstarszej starogardzkiej świątyni Św. Mateusza - wyjaśnia Zbigniew Potocki. - Drugim a zarazem jednym z głównych Patronów Polski jest Św. Wojciech. Jego pomnik znajduje się na wzniesieniu, na których za swego życia ewangelizował znajduje się przy parafii pod jego wezwaniem - dodaje.

Jednym z najmłodszych pomników naszego miasta jest Pomnik Niepodległości, usytuowany przy ulicy Ignacego Paderewskiego. Dla mieszkańców miasta i regionu jest on miejscem spotkań z okazji uroczystości patriotycznych, jak chociażby kolejne rocznice uchwalenia Konstytucji 3 Maja, czy odzyskanie niepodległości przez Polskę. Przy pomniku gromadzi się wiele osób aby wspólnie przeżywać i świętować wydarzenia mocno związane
z naszą Ojczyzną.